Mae’r paradocs sydd ynghlwm wrth y ‘góndola’ (troli siopa mewn archfarchnad, ac nid cwch yn Fenis) ‒ nad yw’n bodoli, ond rydw i newydd ei fathu ‒ yn honni bod y teimladau o rwystredigaeth sy’n deillio o’r amser a wastraffir yn dewis nwydd mewn cyfrannedd union ag amherthnasedd y penderfyniad hwnnw i’n bywydau. Mewn geiriau eraill, dyna beth sy’n digwydd pan fod rhywun yn sefyll yno yn syllu ar duniau o gannydd heb wybod pa un i’w brynu. Ychydig iawn o wahaniaeth sydd rhwng un ffurf ar sodiwm hypoclorit a’r llall gan mai ei allu i ddiheintio sydd o bwys mewn gwirionedd. Serch hynny, dyma ni’n sefyll yno, yn syllu ac yn cymharu tuniau fel pe basen ni’n dewis siocled o’r Swistir.
Ond rhai canrifoedd cyn i archfarchnadoedd fodoli ar eu ffurf bresennol, roedd yna athronydd Ffrengig o’r enw Jean Buridan a amddiffynnodd y cysyniad o ewyllys rydd gan honni y gellir gwneud unrhyw benderfyniad ar sail rheswm. Mewn ymateb i hyn, disgrifiodd rai o feirniaid ei safbwynt sefyllfa lle'r oedd asyn yn sefyll o flaen dau swp o wair, ac yng ngŵydd y cwestiwn anfeidrol sef, pa un yw’r mwyaf blasus, ni fedrodd benderfynu a bu farw o newyn.
Paradocs yw hwn, yn nhyb rhai, oherwydd er ei fod yn gallu bwyta, nid yw’n gwneud am na all benderfynu pa un yw’r swp gorau (mae’r ddau swp yn edrych yn debyg iddo). Ond yn bell o beri i mi ystyried rôl rheswm wrth wneud penderfyniadau, mae’r stori hon yn ennyn cwestiwn ynglŷn â’r asyn. A’r cwestiwn a ddaw i’m meddwl yw, nid beth wna’r asyn neu beidio, ond beth mae’n ei wybod. Ac yn fwy penodol, a yw’r asyn yn gwybod nad yw’n gwybod pa un yw’r penderfyniad gorau posibl.