Ngươi đầu tiên đã ném quả cà chua định mệnh kia vốn khởi đầu cách mạng La Tomatina là ai? Sự thật là không có ai mà biết. Co lẽ nguyên nhân là một cuộc nổi loạn chống lại Franco, hoặc một hội chợ trở nên hỗn loạn. Theo cách kể lại câu chuyện phổ biến nhất, hồi năm 1945 tạI lễ hội Los Gigantes (một cuộc diễu hành con rối bồi giấy khổng lồ), các cư dân địa phương tìm cách dàn cảnh một cuộc ẩu đả giả để thu hút sự chú ý. Họ ngẫu nhiên tìm thấy một xe đẩy hàng bán rau cải ở gần đó và bắt đầu phóng đi các cà chua chín. Rồi những người đứng coi vô tư cũng bị kéo vào làm cho tình thế trở nên một đại hỗn chiến trái cây bay. Các điều tra viên phải đền tiền lại cho những người bán cà chua kia, những điều đó không ngăn trở được sự xuất hiện trở lại thêm đấu tranh cà chua- và sự ra đời của một truyền trống mới.

Vì lo sợ rằng sự náo loạn cứ leo thang đi, các nhà chức trách đã ban hành, nới lỏng, rồi lập lại một loạt sắc luật cấm trong thập niên 1950. Vào năm 1951, những cư dân địa phương mà không tuân theo pháp luật này bị tống giam khiến công chúng phản đối kịch liệt và đòi hỏi rằng họ phải được phóng thích. Trường hợp sỗ sàng nổi tiếng nhất đối với các lệnh cấm cà chua đã xảy ra vào 1957 khi những người đề xướng phong trào này đã tiến hành một đám ma cà chua giả bao gồm cả quan tài lẫn diễu hành. Sau 1957, chính quyền địa phương quyết định chấp nhận và chịu đựng dù sao đi nữa, xếp đặt một vài điều lệ, rồi tán thành ấp ủ lễ truyền thống kỳ lạ này.

Mặc dầu các quả cà chua đóng vai điểm trọng tâm, có cả một tuần lễ những ngày hội khác dẫn đến sự giao tranh cuối cùng. Đây là lễ kỷ niệm các vị thánh bảo hộ thị trấn Buñol, Đức Mẹ Maria, và vị thánh Louis Bertrand, hơn nữa có các cuộc diễu hành qua đường phố, âm nhạc, và pháo bông để ăn mừng theo kiểu cách Tây Ban Nha. Để làm tăng thêm sức lực của bạn trước cuộc ẩu đả sắp xảy đến, một món cơm thập cẩm paella cực kỳ lớn được phân phát cho ăn vào đêm trước ngày trận đấu, điều mà trưng bày một món ăn tiêu biểu của vùng Valencia gồm có cơm, hải sản, bột nghệ tây, và dầu ô-liu.

Ngày nay, lễ hội phóng túng này cũng có một chừng mực trật tự nào đó. Đến nổi các tổ chức viên đã trồng trọt một loại cà chua không ngon đặc biệt dành cho sự kiện hàng năm này. Lễ hội khởi đầu vào khoảng lúc 10 giờ sáng khi những người tham gia chạy đua để chộp lấy thịt giăm bông được gắn vào phía trên một cây cột dính mỡ. Những người dự xem cuộc phun nước vào những người đang cố trườn đi trong khi hát và nhảy múa giữa đường phố. Khi cái chuông gõ giờ đúng ngọ, các xe vận tải đầy tràn cà chua chạy vào đô thị, đồng thời đó các tiếng cổ vũ nhịp nhàng reo hò "to-ma-te, to-ma-te!" tới đỉnh cao.

Lúc đó, vòi rồng được bắn văng đi, rồi diễn biến chính bắt đầu. Đó là tín hiệu để mà ép và phóng đi các quả cà chua trong các cuộc tấn công ồ ạt chống lại những người khác đang dự cuộc. Có những người ném cà chua xa kiểu vòng cầu, những sát thủ bắn từ cự ly gần, và những người liệng vổng từ tầm xa trung bình. Dù bạn thích dùng phương pháp nào đi nữa, khi trận đấu đã kết thúc rồi, bạn sẽ trông có vẻ (và cảm thấy) khác hẳn. Gần một tiếng đồng hồ sau, những người ném bom kia được chơi trong biển nước xốt cà chua ướt át ngoài đường và hầu như không có một mảnh cà chua còn lại. Một phát đại bác thứ nhì ra hiệu trận đánh đã hết.